Đã thành thông lệ, trong những ngày còn nguyên dư âm của Tết Nguyên Đán, hương sắc mùa xuân vẫn tràn ngập đất trời, đông đảo người dân quận Hải An lại náo nức chuẩn bị lễ hội Từ Lương Xâm, tưởng nhớ công lao của người anh hùng dân tộc Đức Vương Ngô Quyền. Những nghi lễ truyền thống, trò chơi dân gian, hoạt động văn hóa thể thao… được tái hiện đã mang lại một sức sống mãnh liệt không chỉ tại khu di tích mà còn lan tỏa đến từng con đường, từng góc phố và từng người dân và đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc nơi đây. Đây là lễ hội mang đậm bản sắc văn hoá của người dân vùng biển Hải Phòng, đề cao giá trị văn hoá truyền thống và lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Với những giá trị độc đáo, riêng có, năm 2022 lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm chính thức được Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Sáng 05/2, (tức ngày 15 tháng Giêng năm Quý Mão 2023), thời tiết như chiều lòng người, ngoài trời lất phất mưa bay thi thoảng xen kẽ những tia nắng nhẹ, báo hiệu cho một ngày đẹp trời, tại đại bản doanh Từ Lương Xâm, phường Nam Hải nơi cách đây 1085 năm người anh hùng dân tộc Ngô Quyền đã đánh tan quân Nam Hán trên dòng Bạch Đằng giang lịch sử chấm dứt hơn 1000 năm đêm trường Bắc thuộc mở ra tời kỳ độc lập lâu dài cho dân tộc Việt Nam, quận Hải An long trọng tổ chức lễ hội Từ Lương Xâm- kỷ niệm 1085 năm chiến thắng Bạch Đằng và 1079 năm ngày mất của Đức Vương Ngô Quyền. Tới dự và dâng hương có các đ/c: Lê Văn Điểu- Hàm Vụ Trưởng vụ Địa phương Văn phòng TW Đảng, Đỗ Mạnh Hiến - PBTTT Thành uỷ, Phạm Văn Lập- CT HĐND thành phố, Cao Xuân Liên- UVBTVTU- CT UBMTTQVN thành phố, Đào Khánh Hà- UVBTVTU- Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy, Đào Trọng Đức- UVBTVTU- Trưởng Ban Tổ chức thành ủy, Nguyễn Đình Chuyến- UVBTVTU- Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra thành ủy, Lê Khắc Nam- PCT UBND TP, lãnh đạo các Sở, ban, ngành thành phố, lãnh đạo các quận, huyện bạn trên địa bàn thành phố, lãnh đạo Thị Xã Đường Lâm, Ba Vì , Hà Nội. Về phía quận Hải An có các đồng chí: Nguyễn Văn Tuấn-TUV-BTQU- CT HĐND quận, Dương Đình Ổn- PBT- CT UBND quận, Nguyễn Anh Tuấn- PBTTTQU, các đồng chí UVBTVQU, PCT HĐND, UBND quận, lãnh đạo trưởng các ban, ngành, đoàn thể quận và các phường cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.
Từ Lương Xâm -Một trong “tứ linh từ” của vùng đất An Dương cổ và nay là một trong “tam linh từ” của quận Hải An thờ Đức Vương Ngô Quyền - người có công đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 bản sắc phong có niên hiệu từ năm 1522 đến 1924. Đặc biệt trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc- được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Để tôn tạo và giữ gìn, đồng thời xây dựng Từ Lương Xâm thành 1 địa chỉ du lịch trọng yếu của Thành phố, quận Hải An đã tiến hành mở rộng khuôn viên Từ và dựng tượng đài Đức Vương Ngô Quyền. Nhìn tổng thể từ bên ngoài Từ Lương Xâm trông khang trang hơn nhưng Từ vẫn mang trong mình những giá trị lịch sử lâu đời cùng những kiến trúc nghệ thuật độc đáo. Để tưởng nhớ công đức của anh hùng Ngô Quyền, vào trung tuần tháng Giêng hằng năm, người dân trong vùng đều tổ chức lễ hội. Từ nhiều năm nay, mỗi dịp Tết đến xuân về, cùng với các lễ hội trên địa bàn Hải Phòng, lễ hội Từ Lương Xâm cũng trở thành điểm du xuân của đông đảo du khách bốn phương.
Lễ hội từ Lương Xâm cũng như các lễ hội tại các di tích thờ Ngô Quyền trên địa bàn quận Hải An là dịp để nhân dân ta ôn lại truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc và tấm gương, công đức của người anh hùng dân tộc Ngô Quyền. Lễ hội đã trở thành ngày hội trọng đại, thiêng liêng với nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, nét văn hóa tâm linh của người dân Hải An và du khách. Như thông lệ, ngay từ sáng ngày khai hội, các đoàn tế, rước của các phường tiến hành rước long đình và kiệu rồng phượng cùng các đội tế, bát biểu, bát âm, đoàn rước cọc Bạch Đằng, cờ hội…. tập trung về Từ Lương Xâm làm lễ dâng hương, lễ tế theo nghi thức truyền thống của dân tộc. Đây là lễ rước độc đáo mang tính chất tâm linh và cũng là tri ân, tôn vinh công lao Đức vương Ngô Quyền. Lễ rước gồm 7 đoàn mỗi đoàn rước lên đến hàng trăm người là các bô lão, những nam thanh, nữ tú, nhân dân ở các địa phương tổ chức rước kiệu với trên 100 đồ tế khí gồm chiêng, trống, gươm, đao... tạo âm hưởng trầm hùng như tiếng trống trận, thúc ba quân tiến lên tiêu diệt giặc ngoại xâm của hơn 1000 năm về trước. Các đồ tế, khí được rước về trước cửa linh Từ đã tạo nên sự xúc động tâm linh hướng về cội nguồn mạnh mẽ. Ngay khi các đoàn rước đã tề tựu trước sân linh Từ, là màn múa lân sư rồng rộn rã và mà trống Hội trống hội hào hùng như thúc giục quân và dân ta cùng đoàn kết, chung sức đồng lòng tiến lên phía trước, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, kế hoạch đã đề ra.
Ngay sau lễ khai mạc, các đồng chí lãnh đạo TW, TU, HĐND, UBND, lãnh đạo các sở, ban, ngành thành phố, lãnh đạo quận Hải An và các địa phương bạn cùng đông đảo bà con nhân dân và du khách thập phương đã dâng hương tưởng nhớ công đức của Đức Vương Ngô Quyền, cầu cho một năm quốc thái dân an, nhiều sức khỏe, nhà nhà ấm no, hạnh phúc, quyết tâm thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu kinh tế xã hội năm 2023.
Ngoài phần lễ được tổ chức trang trọng, phần hội cũng được quận Hải An quan tâm, trong thời điểm lễ hội, bên cạnh các hoạt động văn hóa truyền thống, tại đây còn diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao khác... Năm nay, cũng như nhiều năm qua, lễ hội Từ Lương Xâm được tổ chức với quy mô lớn. Thông qua, đó nhằm tuyên truyền, giáo dục cho các thế hệ sau, kế thừa, giữ gìn và phát huy những giá trị lo lớn của lịch sử, đồng thời gắn kết lễ hội truyền thống tại các di tích lịch sử có liên quan đến chiến thắng trên sông Bạch Đằng với phát triển văn hóa du lịch của quận Hải An nói riêng và thành phố Hải Phòng nói chung.
Lễ hội sẽ diễn ra trong 03 ngày từ ngày 5-7/2/2023 (tức từ ngày 15-17 tháng Giêng năm Quý Mão) với nhiểu hoạt động phong phú và phần lễ và phần hội, đặc biệt tối nay ngày 15 tháng Giêng, đoàn cải lương Hải Phòng sẽ trình diễn vở cải lương về thân thế và sự nghiệp của Đức Vương Ngô Quyền/.